Λιώνουν οι πάγοι της Γης

Το θέμα επιμελήθηκε η μαθήτρια της ομάδας Περιβαλλοντικής Αγωγής, Λαζάρου Ευαγγελία, του τμήματος Γ4

Σαν το επόμενο πιόνι στο «ντόμινο» των περιβαλλοντικών προβλημάτων, που πέφτει ακολουθώντας τη ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας της Γης και τη μείωση του όζοντος, οι πάγοι που καλύπτουν τη Γη λιώνουν με ρυθμούς που δημιουργούν ακόμη ένα θλιβερό ρεκόρ. Εκθέσεις του Ινστιτούτου Worldwatch από όλο τον κόσμο δείχνουν ότι το λιώσιμο των πάγων του πλανήτη επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, που ήταν η θερμότερη, συγκριτικά με τις προηγούμενες για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το φαινόμενο αυτό είναι ένα από τα πρώτα ορατά αποτελέσματα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που έχουν οδηγήσει στην αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, όπως είναι η απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων. Οι παγετώνες και άλλες μεγάλες επιφάνειες πάγου είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις αλλαγές της θερμοκρασίας. Οι πάγοι που καλύπτουν τη Γη λειτουργούν σαν προστατευτικός καθρέφτης που αντανακλά ένα μεγάλο μέρος της ηλιακής θερμότητας στο Διάστημα, διατηρώντας τον πλανήτη ψυχρό. Η απώλεια των πάγων όχι μόνο θα επηρεάσει το παγκόσμιο κλίμα αλλά επίσης θα ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας και θα προκαλέσει πλημμύρες καταστρέφοντας περιουσίες και βάζοντας σε κίνδυνο πολλές ζωές. Το λιώσιμο μεγάλων ποσοτήτων πάγου απειλεί επίσης τα αποθέματα νερού ενώ θα μεταβάλει επικίνδυνα το φυσικό περιβάλλον πολλών φυτών και ζώων. Τα πιο δυσοίωνα νέα έρχονται από τις περιοχές των Πόλων, οι οποίες θερμαίνονται γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη και τις τελευταίες δεκαετίες έχουν χάσει μεγάλες ποσότητες πάγου. Σύμφωνα με υπολογισμούς των ειδικών, οι πάγοι της Αρκτικής θάλασσας, οι οποίοι καλύπτουν μια περιοχή στο μέγεθος των ΗΠΑ, συρρικνώθηκαν κατά 6% μεταξύ 1978 και 1996 χάνοντας έκταση 34.300 τετρ. χλμ. ετησίως, δηλαδή επιφάνεια που αντιστοιχεί στο μέγεθος της Ολλανδίας. Το πάχος του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής έχει επίσης μειωθεί δραματικά μεταξύ 1960 και 1970. Από την περίοδο εκείνη ως το 1995 το μέσο πάχος του πάγου μειώθηκε από 3,1 μ. σε 1,8 μ., δηλαδή κατά 40%, σε λιγότερο από 30 χρόνια. Οι πάγοι της Γροιλανδίας, η μεγαλύτερη μάζα πάγου στη Γη εκτός της Ανταρκτικής, η οποία αποτελεί το 8% του πάγου του πλανήτη, από το 1993 χάνει περισσότερο από ένα μέτρο πάχους ετησίως, στα νότια και ανατολικά της άκρα. Το στρώμα των πάγων της Ανταρκτικής, που έχει πάχος 2,3 χλμ. και αντιπροσωπεύει το 91% του πάγου της Γης, λιώνει και αυτό με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς. Ως τώρα οι μεγαλύτερες απώλειες παρατηρούνται στις περιοχές κοντά στη θάλασσα, με αποτέλεσμα μεγάλες επιφάνειες πάγου να αποκολλώνται και να επιπλέουν στον ωκεανό. Την τελευταία δεκαετία τρεις τέτοιες επιφάνειες, με τα ονόματα «Γουόρντι», «Λάρσεν» και «Πρίγκιπας Γουσταύος», έχουν εντελώς αποσυντεθεί. Ακόμη δύο, αναμένεται να αποκολληθούν σύντομα, αφού από το 1998 έχουν ήδη χάσει περίπου το 1/7 της συνολικής επιφάνειάς τους, που αντιστοιχεί σε μέγεθος 21.000 τετρ. χλμ. Τα τελευταία χρόνια τεράστια παγόβουνα, μερικά των οποίων έχουν έκταση ίση με του Μανχάταν, έχουν ξεκολλήσει από την Ανταρκτική δημιουργώντας σοβαρούς κινδύνους για τη ναυσιπλοΐα. Οι επιστήμονες διαφωνούν για την ταχύτητα με την οποία λιώνουν οι πάγοι της Ανταρκτικής. Από τα στοιχεία μιας έρευνας, υπολογίζεται ότι το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής, το μικρότερο από τα δύο στρώματα πάγου της ηπείρου, υποχωρεί με μέσο ρυθμό 122 μ. τα τελευταία 7.500 χρόνια. Αν αυτό είναι αλήθεια, δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης του πάγου. Ωστόσο μια άλλη έρευνα επισημαίνει ότι το στρώμα μπορεί να διαλυθεί ξαφνικά αν αυξηθεί περισσότερο ο ρυθμός με τον οποίο λιώνει. Εκτός από τους Πόλους, το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται με ακόμη μεγαλύτερη ένταση στα βουνά και στους παγετώνες. Στο σύνολό τους οι παγετώνες της Γης λιώνουν με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτήν με την οποία δημιουργούνται. Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Παρακολούθησης των Παγετώνων της Γης, οι απώλειες μεταξύ 1997 και 1998 ήταν τεράστιες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ως το 2050 το 1/4 των παγετώνων μπορεί να εξαφανισθεί ενώ ως το 2100 θα έχει χαθεί το 1/2 του συνολικού όγκου τους, αφήνοντας μεγάλα τμήματα παγετώνων μόνο στην Αλάσκα, στην Παταγονία και στα Ιμαλάια. Στα επόμενα 35 χρόνια οι παγετώνες των Ιμαλαΐων αναμένεται να συρρικνωθούν κατά το ένα πέμπτο. Η εξαφάνιση των πάγων του πλανήτη θα αλλοίωνε σημαντικά το κλίμα του πλανήτη, αλλά οι επιπτώσεις από αυτή την αλλαγή παραμένουν ακόμη άγνωστες. Οταν λιώνει το στρώμα του πάγου της Γης, αποκαλύπτει επιφάνειες γης και νερού που κατακρατούν θερμότητα η οποία ευνοεί ακόμη περισσότερο το λιώσιμο. Πολλά σημεία της Ευρώπης και των ανατολικών ΗΠΑ θα ψυχρανθούν, ως αποτέλεσμα του λιωσίματος των πάγων, καθώς η εισροή φρέσκου νερού στον Βόρειο Ατλαντικό μπορεί να μεταβάλει την κυκλοφορία των ωκεάνιων ρευμάτων, με αποτέλεσμα το θερμό Ρεύμα του Κόλπου να ανεβεί βόρεια. Το λιώσιμο των πάγων σε μεγάλη κλίμακα θα ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας πλημμυρίζοντας παράκτιες περιοχές, στις οποίες ζει περίπου ο μισός πληθυσμός της Γης. Στη διάρκεια του περασμένου αιώνα το λιώσιμο των πάγων συνεισέφερε περίπου στο 1/5 των 10-25 εκατοστών αύξησης της θαλάσσιας στάθμης, ενώ το υπόλοιπο προκάλεσε η θερμότητα της Γης. Ο ρυθμός αύξησης της θαλάσσιας στάθμης όμως αυξάνεται συνεχώς. Στην Ανταρκτική υπάρχει το 70% του πόσιμου νερού του πλανήτη και η κατάρρευση μεγάλων όγκων πάγου, που φθάνουν σε μέγεθος την έκταση του Μεξικού, υπολογίζεται ότι θα ανέβαζε τη στάθμη της θάλασσας κατά έξι μέτρα. Αν λιώσουν και τα δύο στρώματα πάγου που καλύπτουν την Ανταρκτική, τότε η στάθμη της θάλασσας θα ανεβεί σχεδόν 70 μέτρα. Οσον αφορά τη χώρα μας, οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι με τον σημερινό ρυθμό αύξησης της στάθμης της θάλασσας, παράκτιες περιοχές όπως η Ρόδος και η Θεσσαλονίκη κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν ως το 2100, αφού η στάθμη θα ανεβεί τουλάχιστον ένα μέτρο. Πολλά είδη ζώων και πουλιών, η επιβίωση των οποίων εξαρτάται από την τροφή που βρίσκουν στις άκρες των πάγων, κινδυνεύουν να αφανισθούν. Αναφορές από τον Βόρειο Καναδά σχετίζουν τη μείωση του βάρους των πολικών αρκούδων με τη συρρίκνωση των πάγων. Ανάλογη τύχη έχουν επίσης οι πιγκουίνοι και οι φώκιες που ζουν σε αυτές τις περιοχές. Η «κάθοδος» των παγετώνων Καθώς λιώνουν οι παγετώνες των βουνών, μεγάλες περιοχές των οποίων τα αποθέματα νερού εξαρτώνται από αυτούς θα αντιμετωπίσουν σοβαρές ελλείψεις. Ο παγετώνας Κελκάγια, ο οποίος τροφοδοτεί με νερό την πόλη Λίμα του Περού, τα τελευταία χρόνια συρρικνώνεται με ρυθμό 30 μέτρων ετησίως ενώ ως το 1990 ο ρυθμός αυτός ήταν μόνο τρία μέτρα. Στη Βόρεια Ινδία, μια περιοχή που ήδη πάσχει από σοβαρή έλλειψη νερού, υπολογίζεται ότι 500 εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από τα αποθέματα νερού των ποταμών Ινδού και Γάγγη όσον αφορά την ύδρευση και την άρδευση. Καθώς όμως οι πάγοι των Ιμαλαΐων λιώνουν, οι ποταμοί αυτοί αναμένεται αρχικά να φουσκώσουν και στη συνέχεια η στάθμη των νερών τους να πέσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα, ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού. Το 1999 η στάθμη των νερών του Ινδού ποταμού έφθασε σε πρωτοφανή επίπεδα, λόγω του λιωσίματος των παγετώνων. Το λιώσιμο των πάγων μπορεί επίσης να δημιουργήσει σοβαρές πλημμύρες, ειδικά σε περιοχές με μεγάλο πληθυσμό, όπως είναι τα Ιμαλάια. Στο Νεπάλ το 1985 μια παγωμένη λίμνη έλιωσε με αποτέλεσμα να προκληθεί κύμα νερού ύψους 15 μ., το οποίο κατέβηκε από τα βουνά σε απόσταση 90 χλμ. πνίγοντας ανθρώπους και καταστρέφοντας περιουσίες. Η επιφάνεια μιας δεύτερης λίμνης, κοντά στον παγετώνα Ιμγια, έχει αυξηθεί κατά 50 εκτάρια και αναμένεται να υπερχειλίσει στα επόμενα πέντε χρόνια, με ανάλογα καταστροφικά αποτελέσματα. http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=120887