Υδροηλεκτρικά φράγματα Θησαυρού και Πλατανόβρυσης

Το θέμα επιμελήθηκαν οι μαθητές της ομάδας Περιβαλλοντικής Αγωγής, Σιδηρόπουλος Αλέξανδρος, Σωληναράς Παναγιώτης και Στεπάνοβ Μιχάλης , του τμήματος Β4

Στην αεροφωτογραφία φαίνεται το φράγμα της Πλατανόβρυσης, την εποχή της κατασκευής του. Στα βόρεια (ανάντι) του φράγματος, το νερό έχει αρχίσει ήδη να πλημμυρίζει την κοιλάδα σχηματίζοντας τεχνητή λίμνη. Ως θέση του φράγματος έχει επιλεγεί το στενότερο ίσως σημείο της κοιλάδας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μειώνεται το μήκος του και επιτρέπεται η κατασκευή του από σκυρόδεμα (σε αντίθεση με αυτό του Θησαυρού). Αυτή η “οικονομία”, όμως, δεν μπόρεσε να μειώσει ουσιαστικά τον συνολικό βαθμό επέμβασης στο φυσικό τοπίο: φτιάχτηκαν δρόμοι πρόσβασης στις διάφορες στάθμες της κατασκευής, μανδύες στερέωσης των πρανών και, αναπόφευκτα, το εργοτάξιο. Ένα μέρος, βέβαια, των παρεμβάσεων αυτών αποκαταστάθηκε μετά το πέρας της κατασκευής και το εργοτάξιο καλύφθηκε από τα νερά του ποταμού. Η ζώνη των φραγμάτων στον Νέστο αποτελεί σημαντικό κόμβο στο ρου του ποταμού, καθώς πρόκειται για τεχνικά έργα τα οποία παρεμβαίνουν στο τοπίο με δραματικό τρόπο. Παρά τη γενική γνώση και τις φωτογραφίες από αντίστοιχα έργα, η εικόνα τους δημιουργεί αισθήματα δέους στον επισκέπτη. Δέος για την κλίμακα της παρέμβασης στο τοπίο και τη νέα σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στην παρθένα φύση και τα γιγάντια ανθρώπινα κατασκευάσματα. Δέος, επίσης, για μία παρέμβαση που “δαμάζει” το ποτάμι. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η υψομετρική διαφορά ανάμεσα στη μέση στάθμη του νερού πριν από το φράγμα του Θησαυρού (τεχνητή λίμνη) και την αντίστοιχη μετά το φράγμα της Πλατανόβρυσης είναι της τάξης των 250 μ., ενώ τα πλημμυρισμένα τμήματα εκτείνονται σε μήκος 50 χλμ. ανάντι των φραγμάτων. Τέλος, ο επισκέπτης συνειδητοποιεί την ανθρώπινη ενέργεια που απαιτείται για να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν αυτές οι υποδομές που υποστηρίζουν το παραγωγικό σύστημα και το επίπεδο ζωής στους οικισμούς και τα αστικά κέντρα. aerofotografeia fragmataΟι γεωγραφικές θέσεις των φραγμάτων βρίσκονται στα βόρεια-βορειοανατολικά του Παρανεστίου, απ’ όπου υπάρχει και η προσφορότερη οδική πρόσβαση Το φράγμα του Θησαυρού ένα ψηλό χωμάτινο φράγμα με αδιαπέραστο αργιλικό πυρήνα, άρχισε να λειτουργεί το 1997. Το ύψος του φτάνει τα 175 μ., γεγονός που το καθιστά ένα από τα ψηλότερα γεωφράγματα της Ευρώπης. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργείται εισχωρεί στις κοιλάδες του ποταμού ανάντι του φράγματος έως τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, συγκρατώντας μία ποσότητα νερού της τάξης των 700.000.000 κυβικών μέτρων. Το φράγμα της Πλατανόβρυσης έχει κατασκευαστεί περίπου 7,5 χλμ. (σε ευθεία γραμμή – 12 οδικά χιλιόμετρα περίπου) κατάντι και νοτιοανατολικά του Θησαυρού. Είναι φράγμα σκυροδέματος και άρχισε να λειτουργεί το 1999. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργείται συγκρατεί ποσότητα νερού της τάξης των 90.000.000 κ.μ. Τα δύο φράγματα λειτουργούν συμπληρωματικά ως ενιαίο σύστημα. Συγκεκριμένα, πέρα από τη δυνατότητα επανάχρησης των υδάτων που απελευθερώνονται από το φράγμα Θησαυρού, υπάρχει δυνατότητα άντλησης του νερού από την τεχνητή λίμνη της Πλατανόβρυσης σε αυτή του Θησαυρού, διαδικασία που συνήθως επαναλαμβάνεται κάθε 24ωρο, στη διάρκεια της νύχτας, με τη χρήση της περίσσειας φορτίου (μειωμένη ζήτηση). Η συνολική ηλεκτροπαραγωγός ισχύς των φραγμάτων φτάνει τα 500 MW. Για την αποτελεσματική λειτουργία των φραγμάτων έχει υπάρξει διακρατική συμφωνία με τη βουλγαρική πλευρά, η οποία ανέλαβε την υποχρέωση να επιτρέπει την παροχέτευση τουλάχιστον του 29% των υδάτων του ποταμού στο ελληνικό έδαφος. Οι συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία των φραγμάτων συνίστανται κυρίως στην όχληση και τις μεταβολές που επέφεραν στην άμεση περιοχή τους κατά τη φάση της κατασκευής και στο πλημμύρισμα και την εξαφάνιση κάποιων σημαντικών ορεινών παραποτάμιων βιοτόπων. Πλημμύρισαν, επιπλέον, και γεωργικές εκτάσεις. Στο οικοσύστημα του Δέλτα του ποταμού δεν φαίνεται να υπάρχουν σημαντικές συνέπειες από την ύπαρξη των συγκεκριμένων φραγμάτων, καθώς δεν δεσμεύονται ύδατα για αρδευτικούς σκοπούς. Αντίθετα, σημαντική είναι η δέσμευση υδάτων στη βουλγαρική πλευρά αλλά και στις πεδινές εκτάσεις του ποταμού (φράγμα “Τοξοτών”). Υπάρχει όμως, σε κάθε περίπτωση, συγκράτηση φερτών υλών, που αλλάζει τη σύσταση των υδάτων. Μία άλλη επίπτωση, όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται οι κάτοικοι της Ξάνθης, είναι αυτή της αλλαγής του κλίματος (πιο υγρό και βροχερό, ιδιαίτερα τα ζεστά καλοκαιρινά μεσημέρια) σε μία ευρεία ζώνη επιρροής του έργου. Η επίπτωση αυτή, πάντως, δεν έχει επιβεβαιωθεί επιστημονικά. http://www.paranestiotes.gr/πρέπει-να-δώ/fragmata Από τους μαθητές :