Αμφίπολη-Τύμβος Καστά

Το θέμα επιμελήθηκε ο μαθητής της ομάδας Περιβαλλοντικής Αγωγής, Θεολογίδης Δημήτρης, του τμήματος Β1

Τύμβος Καστά ή απλά λόφος Καστά ονομάζεται ο κυκλικός λόφος στην περιοχή της αρχαίας Αμφίπολης στην ανατολική Μακεδονία και στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, σε απόσταση περίπου 900 μέτρων νοτιοανατολικά από το χωριό Μεσολακκιά Σερρών. Είναι επίσης γνωστός ως ο τάφος της Αμφίπολης, ονομασία που προέρχεται από το Μακεδονικό ταφικό μνημείο της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου, που ανακαλύφθηκε στο εσωτερικό του λόφου. Στα μέσα του 1950 και έως την δεκαετία του 1970 είχαν γίνει ανασκαφές πάνω στην επιφάνεια του τύμβου από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη, ο οποίος ανακάλυψε ένα σύνολο από λιτούς τάφους που χρονολογούνται από την εποχή του Σιδήρου. Ο χώρος άρχισε να ανασκάπτεται περιμετρικά ξανά το 2012[1] από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και αναδείχθηκε στο ευρύ κοινό τον Αύγουστο του 2014, το χρονικό σημείο όπου έγιναν και οι αποκαλύψεις των πρώτων ευρημάτων στην νότια πλευρά του τύμβου όπου και βρίσκεται το ταφικό μνημείο των ανασκαφών που είναι σε εξέλιξη. Ανακαλύφθηκαν τρεις θάλαμοι και συνολικά τέσσερις χώροι συνυπολογίζοντας την είσοδο και σκαλιά προς το εσωτερικό του τάφου. Ο μαρμάρινος περίβολος του κυκλικού τύμβου έχει περίμετρο 497 μέτρων και η έκταση του αντιστοιχεί σε περίπου 20 στρέμματα[2], κάτι που τον καθιστά στο σύνολό του ως ταφικό μνημείο το μεγαλύτερο που έχει ανακαλυφθεί ποτέ στην Ελλάδα. Στον τάφο βρέθηκε ο σκελετός του νεκρού, του οποίου η ηλικία, φύλο και ύψος παραμένουν άγνωστα μέχρι να ολοκληρωθούν οι σχετικές αναλύσεις[3]. • Ο Λέων της Αμφίπολης είναι γλυπτό μεγάλων διαστάσεων με ύψος 5,37 μ. του οποίου τα τμήματα βρέθηκαν αρχικά από Έλληνες στρατιώτες το 1913 και κατόπιν από Άγγλους στρατιώτες το 1916 που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στην ευρύτερη περιοχή, σε απόσταση 4,4 χλμ σε ευθεία γραμμή από τον τύμβο. Το γλυπτό απεικονίζει λιοντάρι που κάθεται στα πίσω του πόδια. Το 1936 συναρμολογήθηκε και τοποθετήθηκε κοντά στην περιοχή όπου βρέθηκε, στη δυτική όχθη του Στρυμόνα. Αργότερα, από τις ανασκαφικές έρευνες αποδείχθηκε ότι η αρχική του θέση ήταν πάνω στο οικοδόμημα 10x10 μέτρων που βρέθηκε στην κορυφή του λόφου Καστά. • Η είσοδος βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο εξωτερικός χώρος έχει βοτσαλωτό δάπεδο με άσπρα βότσαλα, οριοθετημένα σε ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα από μαύρα βότσαλα. Το δάπεδο πλαισιώνεται στο κατώτερο επίπεδο των πλευρικών τοίχων με κυανή ταινία (σοβατεπί). Η πρόσβαση στον τάφο γίνεται από θύρα ανοίγματος 1,67 μέτρων, πάνω από την οποία, στο υπέρθυρο, εδράζονται οι δυο ακέφαλες σφίγγες, από τις οποίες έλειπαν οι κεφαλές (από τις οποίες η μια βρέθηκε θαμμένη στον τρίτο θάλαμο του τάφου) και τα φτερά (τμήματα των οποίων επίσης βρέθηκαν στο εσωτερικό του τάφου, μαζί με την κεφαλή της σφίγγας). Οι σφίγγες μετρήθηκαν να έχουν ύψος 1,45 μ. και οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι θα είχαν συνολικό ύψος 2 μ. περίπου, συνυπολογίζοντας τα μέρη που λείπουν. Ακριβώς πίσω από τη θύρα υπήρχε ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος, ο οποίος εμπόδιζε την πρόσβαση. • Ο πρώτος θάλαμος βρίσκεται μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου και έχει μήκος 6 μέτρα και πλάτος 4,5 μέτρα, ενώ το ύψος του είναι στις άκρες περίπου 4 μέτρα και στο μέσο (όπου βρίσκεται ο θόλος),ακόμη μεγαλύτερο. Ενδεικτικά, οι Καρυάτιδες μαζί με το βάθρο τους φτάνουν τα 3,67 μέτρα από το επίπεδο του εδάφους του πρώτου θαλάμου. Η πρόσβαση γίνεται από τη θύρα με τις σφίγγες και στο βάθος του πρώτου θαλάμου βρισκόταν ο δεύτερος διαφραγματικός τοίχος, πίσω από τον οποίο υπήρχαν στήλες με δυο Καρυάτιδες με το ένα χέρι της μιας απλωμένο προς την πλευρά της άλλης. Οι Καρυάτιδες είναι σκαλισμένες σε πεσσούς από μάρμαρο Θάσου διατομής 0,20 μ. επί 0,60 μ. Έχουν ύψος 2,27 μ. και βρίσκονται σε βάθρα από μάρμαρο με μήκος 1,33 μ. και πλάτος 0,68μ. Τα βάθρα έχουν ύψος 1,40 μ., πλάτος 1,36 μ. και πάχος 0,72 μέτρα. Το άνοιγμα που σχηματίζουν τα βάθρα και οι Καρυάτιδες έχει πλάτος 1,68 μ., όσο είναι και το πλάτος της πρώτης θύρας (της θύρας με τις σφίγγες)[10]. Το πάτωμα του πρώτου θαλάμου έχει κόκκινο χρώμα με μικρά λευκά τμήματα μαρμάρου, το οποίο δημιουργεί μια εικόνα μωσαϊκού. Ο πρώτος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα. Οι τοίχοι στον πρώτο θάλαμο έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση. • Ο δεύτερος θάλαμος βρίσκεται πίσω από το δεύτερο διαφραγματικό τοίχο και είσοδό του αποτελούν οι στήλες με τις Καρυάτιδες. Ο δεύτερος θάλαμος είναι υπερυψωμένος σε σύγκριση με τον πρώτο κατά 7 εκ., διαφορά που καλύπτεται με ένα σκαλοπάτι μικρού ύψους, κάτω από τις Καρυάτιδες, χρωματισμένο με μπλε χρώμα στο κάθετό του μέρος. Ο δεύτερος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα, όπως και ο πρώτος. Εκτίμηση των αρχαιολόγων ήταν ότι τα χώματα είχαν αφεθεί από τους κατασκευαστές του τάφου, για να εμποδιστεί η σύλησή του[11]. Οι τοίχοι του δευτέρου θαλάμου έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση. Το ύψος του είναι περίπου 6 μέτρα, έχει 4,5 μέτρα πλάτος και 3 μέτρα μήκος. Στο πάτωμα του δεύτερου θαλάμου βρέθηκε ψηφιδωτό με διαστάσεις 4,5 x 3 μέτρα (καλύπτει όλο το δάπεδο του θαλάμου) που απεικονίζει τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Το ψηφιδωτό να έχει υποστεί φθορά κυκλικού σχήματος στο κέντρο του. Η παράσταση περιλαμβάνει άρμα με δυο λευκά άλογα το οποίο οδηγεί στεφανωμένος γενειοφόρος άνδρας (ο Πλούτων), δίπλα στον οποίο βρίσκεται γυναίκα (η Περσεφόνη). Μπροστά, και δίπλα στα άλογα, τρέχει ο Ψυχοπομπός Ερμής με φτερωτά σανδάλια, κρατώντας το κηρύκειο, φορώντας πέτασο και μανδύα. Στο βάθος του δευτέρου θαλάμου υπήρχε ο τρίτος διαφραγματικός τοίχος. Στο βάθος του δεύτερου θαλάμου υπάρχει μαρμάρινο θύρωμα με άνοιγμα 1,50 μ., που οδηγεί στον τρίτο θάλαμο[10]. Στο κάτω της μέρος υπάρχει μαρμάρινο κατώφλι το οποίο έχει διακόσμηση ιωνικού κυματίου.[12]. • Το θύρωμα έχει στροφείο στο αριστερό μέρος και μαρμάρινη θύρα, με σκαλισμένη απομίμηση μεταλλικών καρφιών. Η μαρμάρινη θύρα βρέθηκε σπασμένη και τμήματά της ανακτήθηκαν από την επίχωση. Μπροστά στο θύρωμα βρέθηκαν μεταλλικά (χάλκινα και σιδερένια)καρφιά. Ο τρίτος θάλαμος είχε βρεθεί με λιγότερη επιχωμάτωση από τους άλλους δύο. Οι τοίχοι έχουν μαρμάρινη επικάλυψη, όπως και στους άλλους δυο θαλάμους. Η θολωτή οροφή βρέθηκε με αρκετές ρωγμές αλλά και με καταπόνηση στους τοίχους. Ο τρίτος θάλαμος είναι τετράγωνος, με διαστάσεις 4,5 μ. x 4,5 μ.[13]. Κατά τις εργασίες σταδιακής αφαίρεσης των χωμάτων τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε το κεφάλι της ανατολικής σφίγγας της εισόδου μαζί με υπολείμματα των φτερών, το οποίο έχει ύψος 60 εκατοστά. Επίσης βρέθηκε και το βόρειο τμήμα του μαρμάρινου κατωφλιού της εισόδου στον θάλαμο [14]. Το δάπεδο διαπιστώθηκε ότι έχει ρόλο σφράγισης με πώρινους λίθους. Κάτω από τους λίθους, βρέθηκε τεχνητό όρυγμα στο φυσικό έδαφος (σχιστολιθικής φύσης) με επιφάνεια 4 επί 2,10μ[15]. Σε βάθος 1.60 στο όρυγμα ανακαλύφθηκε μεγάλος κιβωτιόσχημος τάφος και ο σκελετός του νεκρού, οστά του οποίου ήταν μέσα και γύρω από τον τάφο[3][16]. Η ταυτότητα και φύλο του παραμένουν άγνωστα μέχρι να ολοκληρωθούν περαιτέρω αναλύσεις. Στον τρίτο θάλαμο υπάρχουν αχνοί χρωματισμοί και ενδείξεις από ανθρώπινες απεικονίσεις στα επιστύλιά του[17]. πηγή: http://el.wikipedia.org