Ανακύκλωση χαρτιού

Το θέμα επιμελήθηκε ο μαθητής της Ομάδας Περιβαλλοντικής Αγωγής, Σέντας Άγγελος, της Β' τάξης

Οικολογικές επιπτώσεις στην μη ανακύκλωση χαρτιού Σημαντικά οικοσυστήματα απειλούνται από την κατανάλωση χαρτιού. Πολλοί χρησιμοποιούμε τεράστιες ποσότητες χαρτιού καθημερινά (πχ. ρολό χαρτιού για την κουζίνα, χαρτοπετσέτες και χαρτομάντιλα, χαρτιά για φωτοτυπίες και διαφημίσεις, χαρτιά για περιοδικά και εφημερίδες, χαρτιά για φίλτρα καφέ και τετράδια, χαρτοκιβώτια και χαρτιά περιτυλίγματος). Από την τουαλέτα μέχρι την κουζίνα και από το γραφείο μέχρι το εμπόριο, η κατανάλωση χαρτιού αυξάνεται κατακόρυφα. Είναι άραγε απαραίτητη η κατανάλωση όλης αυτής της ποσότητας χαρτιού; Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο κύρια προβλήματα: η εκχέρσωση των αυθεντικών δασών για να καλλιεργηθούν στη θέση τους τεχνητές καλλιέργειες και η αντικατάσταση του πραγματικού δάσους από συστάδες που αποτελούνται από ένα μόνο είδος δέντρου Η εντατική καλλιέργεια ειδών, τα οποία αναπτύσσονται πολύ γρήγορα με τη φροντίδα χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, είναι η απάντηση της χαρτοβιομηχανίας στα προβλήματα αυτά. Τα δέντρα κόβονται όταν ολοκληρωθεί το μέγιστο της ανάπτυξής τους, συνήθως σε λιγότερο από 80 χρόνια. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι σύντομο σε σχέση με το χρόνο που χρειάζεται ένα πραγματικό δάσος για ν' αναπτυχθεί πλήρως. Η μονοκαλλιέργεια συνέβαλλε στη βιολογική φτώχεια: ενδημικά φυτά αντιμετωπίζονται σαν ζιζάνια, τα ζώα σαν εχθροί. Βαριά μηχανήματα συμπιέζουν και σκληραίνουν το έδαφος. Πηγές, ποτάμια ή ρέματα που πηγάζουν από τα δάση κινδυνεύουν με ρύπανση εξ αιτίας της χρήσης φυτοφαρμάκων και νιτρικών λιπασμάτων. Σπάνια είδη και ανεξερεύνητες σχέσεις χάνονται για πάντα μαζί με το εξαιρετικό οικοσύστημα. Χωρίς το δάσος δεν μπορούν να επιβιώσουν σπάνια είδη, συχνά σημαντικά και για τον άνθρωπο. Τα δέντρα που πεθαίνουν στο δάσος πιάνουν άχρηστο χώρο και δυσκολεύουν τις μετακινήσεις των υλοτόμων, αυτή είναι η αντίληψη των εταιριών αλλά και των κρατικών υπηρεσιών. Από οικολογική άποψη, όμως, τα νεκρά δέντρα είναι σημαντικά για το οικοσύστημα γιατί εξασφαλίζουν την ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων απαραίτητων για την ανάπτυξη των νέων δέντρων. Ταυτόχρονα αποτελούν καταφύγιο για ένα τεράστιο αριθμό ειδών του δάσους. Η παρουσία πεσμένων δέντρων σε ρυάκια και ποτάμια επιβράδυνε την ροή του νερού και δημιουργεί μικρές λίμνες, όπου επιβιώνουν πολλές μορφές ζωής. Στον Καναδά οι λίμνες αυτές εξασφαλίζουν την παρουσία του σολωμού και άλλων ειδών. Όταν εκχερσώνονται δασικές περιοχές η βιομηχανία είναι από το νόμο υποχρεωμένη να αφήνει άθικτα δέντρα με πληθυσμούς μυκήτων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, αλλά όταν το δάσος γύρω τους εξαφανιστεί υπάρχουν μικρές μόνο πιθανότητες να επιβιώσουν. Η ζημιά στο περιβάλλον δεν σταματάει με το κόψιμο των δέντρων. Για να γίνει το χαρτί η βιομηχανία πρέπει να επεξεργαστεί τους κομμένους κορμούς. Συχνά η επεξεργασία αυτή προκαλεί σημαντική ρύπανση και πολλές βιομηχανίες ρίχνουν απόβλητα που περιέχουν ένα σύνολο οργανοχλωριωμένων ενώσεων σε υδατικά οικοσυστήματα. Η διοξίνη, μία από τις πιο επικίνδυνες ουσίες, είναι μέσα σε αυτά τα απόβλητα. Η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν αποκλείσει το χλώριο και χρησιμοποιούν διοξείδιο του χλωρίου. Ακόμα και αυτό το χημικό όμως για τη λεύκανση του χαρτιού έχει ευθύνη για ρύπανση με οργανοχλωριωμένες ενώσεις και επίσης καταναλώνει μεγάλες ποσότητες οξυγόνου. Η μόνη περιβαλλοντικά αποδεκτή λύση είναι η χρήση οξυγόνου για τη λεύκανση του χαρτιού ή, το καλύτερο, η χρήση όχι λευκασμένου χαρτιού. Το τροπικό δάσος που κόβεται δεν ξανά φυτρώνει. Αλλά και τα δάση που αντικαθίστανται από τεχνητές καλλιέργειες χάνουν την βιοποικιλότητά τους. Οι μονοκαλλιέργειες εξαντλούν τα εδάφη, και δεν είναι σίγουρο ότι οι φυτείες αποτελούν ένα σταθερό οικοσύστημα σε μακροχρόνια βάση. Στην πραγματικότητα πολλές μελέτες επισημαίνουν τον κίνδυνο να μην μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε ξυλεία αν στηριχθούμε στις μονοκαλλιέργειες. Η σπατάλη χαρτιού ασκεί υπερβολικές πιέσεις πάνω στα δάση του πλανήτη. Αν μειώσουμε την περιττή κατανάλωση χαρτιού, αν βελτιώσουμε τα προγράμματα ανακύκλωσης χαρτιού, μπορούμε να ελαφρύνουμε τις πιέσεις που ασκούνται πάνω στα δάση. Αυτό θα επιτρέψει και την περιβαλλοντικά σωστή ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών. Μπορεί η κοινωνία να αποδέχεται την «άνεση» της σπατάλης χαρτιού, που οδηγεί σε μεγάλης κλίμακας καταστροφή του οικοσυστήματος Η Συνεργασία των φορέων για την επιτυχία της ανακύκλωσης Έχει επισημανθεί από παλιά ότι για να πετύχει η ανακύκλωση χρειάζεται ένα σύνολο μέτρων και συνεργασία των διαφόρων φορέων που εμπλέκονται στην ανακύκλωση του παλιού χαρτιού. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε άλλες χώρες (Η.Π.Α., Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη), στη χώρα μας η ανακύκλωση χαρτιού συναντάει σημαντικά εμπόδια, τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι ακόμα χαμηλά σε σχέση με αυτά που θα μπορούσαμε να πετύχουμε, το επάγγελμα του εμπόρου παλαιού χάρτου δύει και η ελληνική χαρτοβιομηχανία δεν φαίνεται προς το παρόν να είναι ικανή να απορροφήσει την ποσότητα χρησιμοποιημένου χαρτιού που συγκεντρώνεται προς ανακύκλωση, πολύ περισσότερο δεν θα μπορεί να απορροφήσει μεγαλύτερες ποσότητες εφόσον επεκταθούν τα προγράμματα ανακύκλωσης. Μερικά από τα εμπόδια που συναντάει η ανακύκλωση χαρτιού στη χώρα μας είναι τα εξής: Τα χρησιμοποιημένα χαρτιά (αποκόμματα) έχουν χαμηλή τιμή στο εξωτερικό. Οι έμποροι παλαιού χάρτου πληρώνονται για να συγκεντρώσουν το χρησιμοποιημένο – παλιό χαρτί, ενώ τις χαμηλές ποιότητες χαρτιού τις δίνουν στις χαρτοβιομηχανίες σε πολύ χαμηλή τιμή, με σχεδόν καθόλου αξία. Στην Ελλάδα πολλοί πολίτες, τυπογραφεία, σούπερ-μάρκετ, μαγαζιά, γραφεία, σχολεία, Ο.Τ.Α., προσδοκούν να βγάλουν πολλά χρήματα από τη συλλογή ακόμα και μίας μικρής ποσότητας χρησιμοποιημένου χαρτιού, κάτι φυσικά αδύνατο με τις σημερινές συνθήκες στην αγορά παλιού χαρτιού. Οι χαρτοβιομηχανίες στις ευρωπαϊκές χώρες και στις Η.Π.Α., ως συνέπεια μίας ολοκληρωμένης πολιτικής προώθησης της ανακύκλωσης χαρτιού, έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής διαδικασίας τους, για τη βελτίωση της ποιότητας των ανακυκλωμένων χαρτιών που παράγουν, την μείωση του κόστους παραγωγής και την αύξηση της παραγωγικότητας. Επιπλέον, έχουν φτηνές πρώτες ύλες από το χρησιμοποιημένο χαρτί για την παραγωγή ανακυκλωμένου χαρτιού. Οι ελληνικές χαρτοβιομηχανίες μέχρι σήμερα έχουν μικρή παραγωγικότητα, παράγουν στις περισσότερες περιπτώσεις προϊόντα υποβαθμισμένης ποιότητας και περιορισμένου φάσματος με υψηλό κόστος παραγωγής. Ιταλικές κι άλλες βιομηχανίες είναι για αυτό το λόγο σε θέση να μπουν στην ελληνική αγορά και να ανταγωνισθούν τις ελληνικές χαρτοβιομηχανίες, καταλαμβάνοντας σήμερα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της ελληνικής αγοράς ειδών χαρτιού. Από τη μία η απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και εθνικής πολιτικής για την προώθηση της ανακύκλωσης χαρτιού, και από την άλλη η απουσία μίας συμφωνίας συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων φορέων (χαρτοβιομηχανία, έμποροι παλαιού χάρτου, τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνικοί φορείς, οικολογικές οργανώσεις) έχουν ως αποτέλεσμα τον ανταγωνισμό και όχι τη συνεργασία των διαφόρων φορέων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Το τελευταίο ιδιαίτερα διάστημα η χαρτοβιομηχανία ανταγωνίζεται τους εμπόρους παλαιού χάρτου και όσους συλλέγουν χαρτί στην πηγή. Ο ανταγωνισμός αφορά κυρίως τις ποσότητες χρησιμοποιημένου χαρτιού από μεγάλους παραγωγούς – επιστροφοίς, αλλά έτσι ένας κλάδος που μπορεί να συλλέγει χαρτί από την πηγή και από μικρότερους παραγωγούς οδηγείται σε διάλυση με αποτέλεσμα η ανακύκλωση χαρτιού να πάει πίσω στη χώρα μας αντί αυτή να αυξηθεί, τουλάχιστον να διπλασιασθεί και να ξεπεράσει άμεσα το 60-65%, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Με την ανάπτυξη προγραμμάτων συλλογής χρησιμοποιημένου χαρτιού για ανακύκλωση από Δήμους και κοινωνικούς φορείς έχει αυξηθεί η συλλογή χρησιμοποιημένου χαρτιού από τα σπίτια. Το χαρτί αυτό είναι συνήθως κατώτερης ποιότητας σε σχέση με χρησιμοποιημένα χαρτιά – αποκόμματα τυπογραφείων ή άλλων πριν την κατανάλωση παραγωγών. Τα χαρτιά αυτά είναι όλο και πιο δύσκολο να απορροφηθούν από την ελληνική και την παγκόσμια χαρτοβιομηχανία και κυρίως τα προϊόντα ανακύκλωσής τους από την ελληνική αγορά με δεδομένες τις δυνατότητες της ελληνικής χαρτοβιομηχανίας. Αν θέλουμε να αυξηθεί το ποσοστό ανακύκλωσης χαρτιού στη χώρα μας, η διαδικασία αυτή να συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης και την μακροχρόνια δημιουργία ευκαιριών για κοινωνικά χρήσιμες οικονομικές δραστηριότητες με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος (αειφορία) χρειάζεται να προωθηθούν από κοινού μία σειρά πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων: Ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επαγγελματιών για την προώθηση της ανακύκλωσης χαρτιού κυρίως για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και μείωσης των απορριμμάτων. Χρειάζεται να περιορισθούν οι προσδοκίες για αυξημένα έσοδα από την διάθεση μίας ποσότητας χαρτιού για ανακύκλωση, μια και υπάρχει σημαντικό κόστος για αυτόν (συνήθως έμπορος παλαιού χάρτου) που θα πάει να την παραλάβει, να τη φορτώσει, να τη μεταφέρει σε μία αποθήκη για διαχωρισμό των ποιοτήτων του χαρτιού και τέλος να την μεταφορτώσει για να την παραδώσει στη χαρτοβιομηχανία για ανακύκλωση. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ καταβάλουν μεγάλο κόστος για τη συλλογή και διάθεση στις χωματερές των απορριμμάτων (20.000, 40.000 έως 70.000 δρχ. ο τόνος), προσδοκούν μεγάλα κέρδη από τη συλλογή κι ανακύκλωση του χαρτιού. Συχνά δεν προχωρούν σε οργανωμένα προγράμματα ανακύκλωσης με τη δικαιολογία ότι η ανακύκλωση κοστίζει. Μα η συλλογή χαρτιού ως σκουπίδι δεν κοστίζει και μάλιστα πολύ περισσότερο. Είναι τυχαίο ότι στις περισσότερες χώρες οι Ο.Τ.Α. επιδοτούν με ένα ποσοστό- αναλογικά μικρότερο από το κόστος συλλογής αντίστοιχης ποσότητας ως απόρριμμα – τη συλλογή χαρτιού για ανακύκλωση πετυχαίνοντας και μείωση των απορριμμάτων και μείωση των δαπανών τους για τη διάθεση των απορριμμάτων τους; Εκσυγχρονισμός των χαρτοβιομηχανιών με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας των ανακυκλωμένων χαρτιών και βελτίωση της δυνατότητας απορρόφησης μεγαλύτερων ποσοτήτων χρησιμοποιημένου χαρτιού. Αν η ελληνική χαρτοβιομηχανία δεν προλάβει να προωθήσει έγκαιρα τις αναγκαίες επενδύσεις θα χάσει όχι μόνο άλλες αγορές αλλά και την ίδια την ελληνική αγορά. Σημαντική αύξηση της χρήσης ανακυκλωμένων χαρτιών από τους πολίτες, τις δημόσιες υπηρεσίες, τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης έτσι ώστε τα χαρτιά που συλλέγονται για ανακύκλωση να ξανά καταλήγουν πραγματικά στην παραγωγή κι όχι να αποθηκεύονται και να καταλήγουν στις χωματερές και να πηγαίνει άδικα ο κόπος των πολιτών. Η αύξηση της κατανάλωσης ανακυκλωμένου χαρτιού θα διευκολύνει τις χαρτοβιομηχανίες να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν επενδυτικά προγράμματα για την ανακύκλωση. Προώθηση ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου και εθνικής πολιτικής για την ανακύκλωση χαρτιού στα επόμενα χρόνια που θα μπορούσε να ξεπεράσει το 60-65% της κατανάλωσης χαρτιού. Η πολιτική αυτή πρέπει να προβλέπει και οικονομικά εργαλεία για την επιτυχία της. Νέες σχέσεις συνεργασίας κι όχι ανταγωνισμού μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων. Η εμπειρία δείχνει ότι όπου επεκράτησαν συγκεκριμένοι ρόλοι για κάθε φορέα τότε η ανακύκλωση αυξήθηκε κατακόρυφα. Οι χαρτοβιομηχανίες δεν ανταγωνίζονται τους εμπόρους παλαιού χάρτου που συλλέγουν χαρτί στην πηγή, αντίθετα συνεργάζονται μαζί τους. Χαρτοβιομηχανίες και έμποροι παλαιού χάρτου έχουν κοινή πολιτική στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Διοργάνωση σεμιναρίων από τη βιομηχανία προς τους εμπόρους παλαιού χάρτου και τους φορείς που ασχολούνται με τη συλλογή χρησιμοποιημένου χαρτιού για την ειδική εκπαίδευσή τους –από χημικούς παραγωγής – σε σχέση με τις ποιότητες του χρησιμοποιημένου χαρτιού και τα προϊόντα που παράγονται από κάθε ποιότητα στις ελληνικές χαρτοβιομηχανίες, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα των προϊόντων, να μειωθούν οι τριβές μεταξύ βιομηχανιών και εμπόρων παλαιού χάρτου και να επιτευχθούν πιο εύκολα οι στόχοι για τυποποίηση ISO 9000. Μεταρρύθμιση του φορολογικού καθεστώτος γιατί σήμερα όσοι συλλέγουν χρησιμοποιημένο χαρτί χωρίς αποδεικτικά παραλαβής του (π.χ. από το δρόμο, τα σπίτια, από σχολεία κλπ. Που δεν διαθέτουν Δελτία Αποστολής) όχι μόνο δεν διευκολύνονται στη δουλειά τους αλλά αντίθετα επιβαρύνονται με καταβολή χαρτοσήμου 3,6% και Φ.Π.Α. Να αναγνωρισθεί σε κάθε περίπτωση μία μίνιμουμ ποσότητα που έχει συλλεχθεί χωρίς Δελτία Αποστολής (από σπίτια, δρόμους, σχολεία κλπ) και η οποία θα απαλλάσσεται από αυτές τις επιβαρύνσεις. Από τους 300.000 τόνους απόχαρτο, που συγκεντρώνεται στον τόπο μας ετησίως, οι 70.000-80.000 τόνοι προέρχονται από τους δρόμους, τις χωματερές, τα απορριμματοφόρα του δήμου, τους αθίγγανους και τους αλλοδαπούς, από μη επαγγελματίες δηλαδή, οι οποίοι –ας μας επιτραπεί η έκφραση – «δεν τα πάνε καλά με την εφορία» και οι οποίοι πολλές φορές αρνούνται ακόμη και τα στοιχεία τους να δηλώσουν, προκειμένου να τους εκδοθεί σχετικό τιμολόγιο αγοράς. Όμως οι 70.000-80.000 τόνοι είναι μεγίστης σημασίας για μας που τους εμπορευόμεθα, αλλά και για την εθνική οικονομία (λιγότερο συνάλλαγμα για εισαγωγές) ενώ βέβαια, πρέπει να πωληθούν και κάποιος πρέπει να βρει τιμολόγιο αγοράς, για να είναι νόμιμη η πώληση. Το όλο θέμα πιθανόν να ακούγεται σχετικά απλό, στην ουσία όμως είναι πρακτικά δισεπίλυτο και με πολλές ιδιαιτερότητες διότι: Ο Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α. π.χ. που συγκεντρώνει χαρτί για ανακύκλωση, μέσα από το πρόγραμμα «ΚΑΝΤΟ ΚΙ ΕΣΥ» το διακινεί χωρίς τιμολόγιο, μέχρι τον πλειοδότη, όπου και εκδίδει τιμολόγιο αγοράς. Κατά τη διακίνησή του όμως, από τον χώρο περισυλλογής του από τους κάδους μέχρι το Σ.Μ.Α. Σχιστού και από εκεί στον πλειοδότη αγοραστή, το εμπόρευμα δεν συνοδεύεται από σχετικό παραστατικό. Αν ένας έμπορος παλαιού χάρτου παραλάβει από τη χωματερή κάποια ποσότητα χρησιμοποιημένου χαρτιού, η οποία φυσικά δεν συνοδεύεται από δελτίο αποστολής ή τιμολόγιο αγοράς και του γίνει καθ’οδόν φορολογικός έλεγχος, θα κριθεί πολύ σωστά παράνομος και θα πρέπει να υποστεί τις συνέπειες του νόμου. Για όλους τους παραπάνω λόγους, το Σωματείο μας έχει προτείνει τα εξής: Το 25% επί του συνόλου του απόχαρτου που διακινούμε να απαλλάσσεται του τιμολογίου αγοράς, διαφορετικά απλά θα τροφοδοτείται η παραοικονομία. Αυτό, άλλωστε, το σύστημα εφαρμόζεται διεθνώς. Η μη επίλυση όλων των προαναφερθέντων με τρόπο δυναμικό και μόνιμο, θα συμβάλλει αρνητικά και οδυνηρά στη συγκέντρωση παλαιού χάρτου, τη στιγμή που οι ελληνικές χαρτοβιομηχανίες προσανατολίζονται στον εκσυγχρονισμό του μηχανολογικού και εν γένει εξοπλισμού τους, για να μπορούν ακριβώς να χρησιμοποιούν περισσότερο ανακυκλωμένη πρώτη ύλη, σε αντικατάσταση της χαρτομάζας, που έχει αναμφισβήτητα υψηλότερο κόστος. ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Σήμερα απουσιάζει από τη χώρα μας ο εθνικός και περιφερειακός σχεδιασμός για την Περιβαλλοντική Διαχείριση των Απορριμμάτων. Επιπλέον λείπουν και συγκεκριμένες προτάσεις για το πως μπορεί να αναπτυχθούν οι προϋποθέσεις και οι αναγκαίες υποδομές για τη συλλογή κι ανακύκλωση των υλικών, με προτεραιότητα στο χαρτί. Η Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης θέλοντας να συμβάλει στο διάλογο που πρέπει να ξεκινήσει για το ρόλο των κοινωνικών εταίρων στην προσπάθεια μείωσης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων αλλά και στην επεξεργασία ενός μοντέλου για την οργάνωση της ανακύκλωσης κατ’αρχήν στις μεγάλες πόλεις καταθέτει τις πιο κάτω προτάσεις με στόχο να παρακινήσει σε συζήτηση και επιπλέον επεξεργασίες. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΩΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ καθορίζει το νομοθετικό πλαίσιο και την εθνική πολιτική μέσα από διάλογο, προσδιορίζει τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους μείωσης ανακύκλωσης των απορριμμάτων, έχει την ευθύνη εφαρμογής των κανόνων και των νόμων, έχει την εποπτεία και τους μηχανισμούς ελέγχου για την υλοποίηση των στόχων και την εγγύηση της περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνης διαχείρισης, διαθέτει το αρχικό κεφάλαιο για την στήριξη των προγραμμάτων και τη λειτουργία του Οργανισμού Αποβλήτων και Ανακύκλωσης έχει την ευθύνη δημιουργίας παράλληλου –προς το υπάρχον σύστημα συλλογής απορριμμάτων προς τελική διάθεση –δικτύου συλλογής υλικών προς ανακύκλωση κι επαναχρησιμοποίηση μέσω συμφωνιών, οικονομικών εργαλείων, κινήτρων κι αντικινήτρων, είναι μη κερδοσκοπικός Οργανισμός με την επωνυμία Εθνικός Οργανισμός Σχεδιασμού, Συντονισμού και Παρακολούθησης Προγραμμάτων Διαχείρισης Αποβλήτων και Ανακύκλωσης (Ο.Α.Α.) Λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος και εποπτεύεται από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ. Ο ΟΑΑ: έχει την ευθύνη υλοποίησης των στόχων που καθορίζει η εθνική πολιτική για τη μείωση κι ανακύκλωση των απορριμμάτων, συντονίζει, παρακολουθεί, εποπτεύει, αλλά και σχεδιάζει πολιτική που εισηγείται στη νομοθετική εξουσία, επιβάλει τέλος ανακύκλωσης / πράσινο φόρο για κάθε μη επιστρεφόμενη συσκευασία και υλικό ή προϊόν που μετατρέπεται σε απόβλητο μετά τη χρήση του, συγκεντρώνει τους πόρους από την επιβολή τέλους για να χρηματοδοτήσει την υλοποίηση των στόχων, προγραμμάτων, υποδομής, επενδύσεων, ενημέρωσης, υπογράφει μετά από διαγωνισμό συμφωνίες 5ετούς διάρκειας και επιδοτεί εταιρίες και φορείς ανακύκλωσης για αλλαγές με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων, την επαναχρησιμοποίηση ή την συλλογή κι ανακύκλωση απορριπτόμενων υλικών και προϊόντων. Ο Ο.Α.Α. αποτελείται από τα εξής όργανα: α. Το Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν ένας εκπρόσωπος του ΠΕΧΩΔΕ, του Υπ. Αν., του Υπ. Εσωτ., του Υπ. Οικ., του Υπ. Γεωργ., του Υπ. Υγ., της ΚΕΔΚΕ, της ΕΝΑΕ, του Βιοτεχν. Επιμελητηρίου, των περιβαλλοντικών οργανώσεων, του ΣΕΒ, της ΣΕΣΜΕ, των καταναλωτικών οργανώσεων, δύο εκπρόσωποι από τις Ενώσεις Βιομηχανιών υλικών (γυαλιού, οικιακών συσκευών, κλπ), και δύο εκπρόσωποι από τις συμβουλευτικές επιτροπές που θα εναλλάσσονται ανάλογα με το θέμα. β. Συμβουλευτικές επιτροπές δημιουργούνται για ειδικά θέματα. Έργο τους είναι η ενημέρωση, γνωμοδότηση προς το Δ.Σ. ανάλογα με το θέμα. Αποτελούνται ανάλογα με το θέμα από εκπροσώπους ενδιαφερόμενων φορέων, όπως Ενώσεις Βιομηχανιών γυαλιού, χαρτιού, αλουμινίου, σιδήρου, πλαστικών, οικιακών συσκευών, ορυκτελαίων, φαρμάκων, του ΣΕΒ, ΣΕΣΜΕ, Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου, των περιβαλλοντικών οργανώσεων, των Ενώσεων Καταναλωτών, Φορέων Ανακύκλωσης ή απαλλακτικής διαχείρισης, της Α’βάθμιας και Β’βάθμιας Εκπαίδευσης κ.λ.π. ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (εταιρίες ανακύκλωσης συστήνουν φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιδιώτες, φορείς ή συνεργασίες ιδιωτών / Ο.Τ.Α.) λειτουργούν στο πλαίσιο και με τους όρους που καθορίζει η σχετική εθνική και κοινοτική νομοθεσία, αναλαμβάνουν τη συλλογή των επαναχρησιμοποιούμενων ή/και ανακυκλώσιμων υλικών και τα παραδίδουν σε κέντρα αξιοποίησης ή ανακύκλωσης που δημιουργούνται για το σκοπό αυτό, επιχορηγούνται μετά από διαγωνισμό για κάθε τόνο υλικών προς αξιοποίηση ή ανακύκλωση με ποσό που φθάνει μέχρι το 50%του κόστους συλλογής και διάθεσης αντιστοίχως ενός τόνου απορριμμάτων, μπορούν να εφοδιάζονται με τεχνικό εξοπλισμό (οχήματα, κάδους, πρέσες, κλπ) με τη μέθοδο leasing από τον Ο.Α.Α. που παρακρατεί για το σκοπό αυτό αναλογικά από την επιδότηση, είναι υποχρεωμένοι να υπερκαλύπτουν τους στόχους που θέτει η εθνική πολιτική για τη μείωση και ανακύκλωση απορριμμάτων για να εισπράττουν την επιδότηση Ο.Τ.Α. μπορούν να σχηματίζουν μόνοι τους ή σε συνεργασία με άλλους Ο.Τ.Α. ή/και φορείς ή/και ιδιώτες Εταιρίες Ανακύκλωσης, εξειδικεύουν τους στόχους της εθνικής και κοινοτικής πολιτικής για τα απορρίμματα και διαμορφώνουν σχέδια και προγράμματα δράσης, βελτιώνουν το έργο τους στον τομέα καθαριότητας με την καλύτερη αξιοποίηση του υπάρχοντος εξοπλισμού και δυναμικού για τη διαχείριση μικρότερου όγκου απορριμμάτων που θα επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης κι ανακύκλωσης απορριμμάτων από το παράλληλο δίκτυο συλλογής υλικών προς ανακύκλωση, διαφοροποιούν τα τέλη καθαριότητας ανάλογα με την επίτευξη ή όχι των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων, μειώνοντάς τα αναλογικά σύμφωνα με την εξοικονόμηση κόστους που επιτυγχάνεται από τη μείωση του όγκου των προς τελική διάθεση απορριμμάτων, ανταποκρίνονται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές και ποιοτικές απαιτήσεις των πολιτών, συμβάλλοντας στην διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης και προστασίας του περιβάλλοντος. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ / ΕΜΠΟΡΙΟ συμμετέχουν στην λειτουργία του Ο.Α.Α., καθορίζουν σε μακροχρόνια βάση την πολιτική τους στο πλαίσιο του Εθνικού σχεδιασμού για τη μείωση και ανακύκλωση απορριμμάτων (σχεδιασμός προϊόντων, μάρκετινγκ, ανάλυση κύκλου ζωής, μείωση αποβλήτων, περιβαλλοντική διαχείριση), τροποποιούν την παραγωγική διαδικασία και τη διακίνηση των προϊόντων συμμορφούμενοι με την εθνική και κοινοτική πολιτική, χρεώνουν τα προϊόντα ή με τέλος εγγυοδοσίας ή με τέλος ανακύκλωσης / πράσινο φόρο που αποδίδεται ή στον καταναλωτή (τέλος εγγυοδοσία) ή στον Ο.Α.Α. (τέλος ανακύκλωσης / πράσινο φόρο) για τη δημιουργία δικτύων συλλογής κι αξιοποίησης των υλικών και προϊόντων ώστε να μην καταλήγουν στα απορρίμματα. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΧΑΡΤΟΥ, ΓΥΑΛΙΟΥ, ΜΕΤΑΛΛΩΝ, κ.λπ. εξασφαλίζουν σε μακροχρόνια βάση πρώτες ύλες υψηλής ποιότητας, σχεδιάζουν την επενδυτική πολιτική τους γνωρίζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού σε μακροχρόνια βάση, έχουν πρόσβαση σε επιδοτήσεις και οικονομικά εργαλεία, υπόκεινται σε κίνητρα κι αντικίνητρα για την ομαλή προσαρμογή στις απαιτήσεις για τον εκσυγχρονισμό τους της εθνικής και κοινοτικής πολιτικής, επιβίωση μέσα σε μία έντονα ανταγωνιστική και μεταβαλλόμενη αγορά (π.χ. η χαρτοβιομηχανία χάνει όλο και μεγαλύτερο ποσοστό στην ελληνική αγορά). ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η κοινωνία έχει οφέλη, όπως: δημιουργία σταθερών και κοινωνικά χρήσιμων θέσεων εργασίας, προστασία περιβάλλοντος, μείωση συναλλάγματος για εισαγωγές πρώτων υλών, βελτίωση της ποιότητας ζωής, μείωση παραγόμενων απορριμμάτων Τι κερδίζουμε από ένα τόνο ανακυκλωμένο χαρτί Σώζουμε 17 δέντρα. Εξοικονομούμε ενέργεια και κατανάλωση νερού κατά 50%. Πετυχαίνουμε λιγότερη ρύπανση κατά 74% Μειώνουμε τα απορρίμματα προς τις χωματερές Δημιουργούμε 5πλάσιες θέσεις εργασίας. http://www.ee.teihal.gr/labs/pkoukos/PROSTASIA%20PERIBALONTOS/Anakiklosi%20Xartiou.htm